Keuzestress

Toen ik voor het eerst van het woord ‘keuzestress’ hoorde, kon ik me er weinig bij voorstellen. Was dat iets voor mensen die teveel geld hadden en niet meer wisten waar ze het aan zouden uitgeven? Of ging het over mensen die weinig te besteden hadden en daardoor niet de keuzes konden maken die ze juist graag zouden willen? Een nieuwe moderne ziekte waar we vroeger nog nooit van hadden gehoord? Inmiddels is het me duidelijk. Het gaat over de enorme hoeveelheid keuzes die we tegenwoordig kunnen maken en dat in de breedste zin van het woord. Van belangrijke keuzes tot onbenullige. Kiezen we voor kinderen (vooropgesteld dat dat gaat lukken), of juist niet. Kiezen we voor adoptie, een draagmoeder of IVF (als het niet lukt via de ‘natuurlijke weg’), of accepteren we kinderloosheid. Kiezen we voor auto A of auto B, of misschien toch maar auto Y of Z? Kopen we aardbeienjam, of wordt het kersenjam? Of bosbessen-, aardbeien/kersen-, pruimen-, sinaasappel-, abrikozen- of citroenjam? En dan als die keus gemaakt is. Nemen we dan de jam van het huismerk, het A-merk, de biologisch verantwoorde of de regionaal geproduceerde. Eten we vanavond andijvie, of witlof, of spruitjes, bloemkool, rode kool, worteltjes, erwtjes of halen we Chinees? Enfin, u begrijpt wel wat er wordt bedoeld. Al met al vind ik het een luxeprobleem, die keuzestress. Wat niet wil zeggen dat ik er geen last van heb… Onlangs kon u al lezen dat de veelheid van politieke partijen en hun wisselende opinies bij mij tot een vorm van keuzestress leiden. Resultaat: ik kies helemaal niks, mijn stem wordt blanco uitgebracht. Iets dergelijks overkwam me ook dit weekend weer. Na een rustige zomer, waarin het enige moeite kostte om interessante artikelen voor de krant te schrijven – de welbekende komkommertijd – worden we nu weer overvallen door een veelheid aan activiteiten in het Westland. De Ooievaarsrun, Monumentendag, de Ride for the Roses en het Ter Heijde Lopersproject vonden allemaal plaats tijdens dit zonnige weekend. Waar zullen we naartoe gaan? En waarom dan wel? Ik kon niet kiezen en er gebeurde uiteindelijk niet veel meer, dan lekker met een boek in de tuin zitten met een drankje en een hapje. Maar ook dan treedt het verschijnsel keuzestress weer op. Nemen we koffie, of thee, frisdrank of toch maar een biertje of een glas wijn? Espresso, Cappucino, Senseo of een ouderwets bakkie uit de koffiekan? Muntthee, groene thee (met of zonder citroen), zwarte thee of één van de vele vruchtenthees. Rode wijn, witte wijn, of rosé. En moet die wijn droog zijn of zoet? Frans, Duits, Australisch… Een frisdrankje met bubbels, of zonder, of liever een vruchtensapje. Koekje erbij, of cupcakes. En wil je dan die met rode, gele, groene, of blauwe accessoires? Of toch maar liever een stukje kaas? En welke kaas dan? Beste mensen het is om gek van te worden! Ik kan me de tijd herinneren dat er maar 1 soort thee geschonken werd en 1 soort koffie. Veel meer dan cola en 7-up was er niet te kiezen, als je van bubbeltjesfrisdranken hield. O ja, toch wel. Een echt Westlands product. “Made in Monster”: Kruk sinas in een kogelflesje of Kruk gazeuselimonade in beugelfles. Die laatste (keuzestress avant-la-lettre) in drie smaken. Geel, rood en bruinig van kleur, champagnesmaak heette dat geloof ik, meteen ook de lekkerste. Wat ik me vooral herinner van dat Monsterse brouwsel was dat er een ongelofelijke hoeveelheid koolzuur aan was toegevoegd. Meteen ook de reden dat je zo’n beugelfles als je die meenam naar je vakantiebaantje in de tuin met de grootst mogelijke voorzichtigheid moest openen. Zo niet, dan spoot de halve fles met kracht naar buiten. Een te grote slok prikkelde meteen je neusgaten tot hoesten en proesten aan toe. Als je de fles aan het einde van de werkdag niet leeg had gedronken kon je de inhoud het best meteen in de sloot spoelen. Een dag later was de kracht er al volledig af en was het niet meer te drinken. Naast die Krukgeneugten was er dan nog aanmaaklimonade en daar deed je het gewoon mee. Een biscuitje of een speculaasje en met verjaardagen was er cake. Wat een gemak en wat een genot. Nooit het idee gehad dat ik iets tekort kwam op dat gebied. En nu ik het over verjaardagen heb: heeft u ook zo’n hekel aan mensen die nooit weten wat ze voor hun verjaardag willen hebben? ‘Verras me maar, ik heb alles al,’ zeggen ze dan. Weet u hoeveel vertwijfelde zoektochten dat oplevert naar een geschikt cadeau? En dat allemaal voor iemand die ‘alles al heeft’? Kent u het verhaal van de lege envelop die in families circuleert? Het gaat tenslotte ook om het gebaar… Je zou het bijna voorstellen. Ook weet ik nog dat de lunchkaart in restaurants bestond uit de keuze voor een tosti of 2 witte boterhammen met kroketjes. Dat vond ik ook al moeilijk, want ik lust vrijwel alles. Moet u nu de lunchkaart van restaurants eens bekijken. Soms moet de bediening wel driemaal aan mijn tafel terugkeren, omdat ik geen keuze kan maken uit al dat lekkers. U zult begrijpen dat de gerechten met allerlei verschillende tapas aan mij welbesteed zijn. Zo proef ik van alles wat en heb ik niet het idee dat ik iets mis, of verkeerd heb gekozen. Maar soms moet er toch een duidelijke keuze gemaakt worden en is er veel geld mee gemoeid. Zodra een apparaat in mijn huishouden het dreigt te begeven, voel ik de druk al toenemen. Mijn echtgenoot en ik zijn namelijk nog van ‘het soort’ dat apparatuur gebruikt, totdat reparatie echt niet meer lonend is. We zullen niet snel iets aanschaffen omdat het zoveel nieuwer, moderner, of uitgebreider is (alsjeblieft niet…). Zo was het onlangs niet lonend meer mijn wasmachine te laten repareren. Na 12 jaar is er ondertussen natuurlijk weer heel veel veranderd, dus met lood in de schoenen stapte ik een plaatselijke winkel met witgoederen binnen. ‘Wij verkopen maar 2 merken,’ begon de verkoper zijn verhaal. Ik begon al een beetje blijer te worden. Twee merken, dat kon nooit moeilijk zijn om uit te kiezen. Laat daar nou net het merk bij zitten dat we naar tevredenheid hadden, dus die keuze was al snel gemaakt. Maar toen… hoe zwaar moet de belading zijn, wilt u eco kunnen wassen, zelf wel of niet de temperatuur in kunnen stellen, de wastijd kunnen inkorten, een hoog of juist wat lager centrifuge toerental etcetera, etcetera. En zo ging het ook met de aanschaf van een nieuwe auto. Ik kon van alles kiezen. Airbags alleen voor mezelf, of ook voor de passagiers, wel of geen airco, navigatie, automatisch remsysteem, parkeerhulp, sportvelgen, ja zelfs wimpers voor mijn verlichting. Het moet echt niet veel gekker worden… En daar hangt uiteraard ook een prijskaartje aan. De autoradio zat er godzijdank standaard bij, dus daar hoefde ik me niet druk over te maken. Toen ik – inmiddels enigszins verwend - vroeg of het dashboard ook in een andere tint kon worden geleverd dan standaard, viel de verkoper even stil. Dat moest ie even navragen. Gelukkig, ook dat kon nog. Dat zou de levertijd echter aanzienlijk verlengen, waardoor ik weer moest kiezen of ik dat wel wilde. Ik kreeg het gevoel dat ik een zelfbouwauto ging bestellen, maar we zijn er uitgekomen. Op de kleur na dan. Ik wilde metallic blauw en dat was niet mogelijk. Ja, u leest het goed: dat was niet mogelijk! Ik kon de man wel zoenen, want ik had een keer geen keuze en moest genoegen nemen met wat er wel mogelijk was. Waarom ik daar zo blij mee was? Het maakt me namelijk helemaal niks uit welke kleur die auto heeft. Als dat ding me maar van punt A naar B brengt en ik er droog en warm in kan zitten, dan is het voor mij voldoende. Zo simpel kan het zijn. Ik vraag me dan ook wel eens af of we zoveel gelukkiger zijn geworden van al die keuzemogelijkheden. Er gaat namelijk ongelooflijk veel tijd inzitten. De keuze voor een bank, ziektekostenverzekering, energieleverancier, telefoon provider… als je het goed wilt uitzoeken kost het zeeën van tijd. En na afloop blijf je twijfelen of het nu toch wel de juiste keuze is geweest, want op verjaardagen is er altijd wel weer een bijdehandje die met veel bluf en misbaar vertelt dat hij het nóg gunstiger heeft weten te regelen dan jij. Met onrust en soms zelfverwijt tot gevolg. Uit onderzoek door het Sociaal Cultureel Planbureau blijkt dat we er inderdaad niet gelukkiger van zijn geworden. De markt speelt hier handig op in door mindfullness (aandacht voor slechts één bezigheid) te promoten. Daar las ik ooit iets over in een tijdschrift en dat was goed aan mij besteed. Totdat er ineens meerdere tijdschriften in het schap lagen die over dit onderwerp handelden. Toen kon ik wéér niet kiezen. Maar gelukkig zijn daar nu personal coaches voor in het leven geroepen. Die helpen bij het uitzoeken wat we nu écht belangrijk vinden, zodat we minder stress, tijdverlies en spijt ervaren bij en na het kiezen. Dan is het natuurlijk nog wel even zaak dat u de juiste coach uitkiest. En een gaatje in uw papieren -, telefoon - of digitale agenda om de coach te bezoeken. Joke Wageveld © 2012 Tekstbureau Westland